Artemis Projesi ve Gateaway Uzay İstasyonu

Artemis programı NASA’nın yeni insanlı Ay yolculuğu programıdır. Bu proje kapsamında NASA 2024 yılında Ay’a ilk kez bir kadın astronot göndermeyi planlıyor. Apollo 11 görevinden 50 yıl sonra geçekleşecek olan Artemis projesi ismini Yunan mitolojisindeki Artemis’den almaktadır. Artemis, Apollon’un ikiz kız kardeşi ve vahşi doğa, avcılık, okçuluk ve ay tanrıçasıdır.

Artemis programı ile NASA, Ay yüzeyini her zamankinden daha fazla keşfetmek için yenilikçi teknolojiler kullanarak 2024 yılına kadar Ay'a ilk kadın astronot ve bir sonraki erkek astronotu indirecek. Program öncelikli olarak NASA tarafından yürütülse de JAXA,ESA,CSA gibi uluslararası ortaklarla işbirliği yapılacaktır. On yılın sonunda ise sürüdürebilir keşifler yapmayı amaçlamaktadırlar. Ardından, bir sonraki dev adım olan astronotları Mars'a göndermek için Ay'da ve çevresinde edindikleri tecrübeleri kullanmayı hedeflemektedirler.

Artemis programı kapsamında şu ana kadar kesinleşmiş üç uçuş bulunuyor. 2021, 2022 ve 2024'te gerçekleştirilecek bu görevlerde her şey planlandığı gibi giderse 2030'a kadar uçuşlar devam edecek. Artemis programı tamamlandığında Ay'ın yerleşme ve kolonizasyon için hazır hale geleceği düşünülüyor.

Artemis programı kapsamında, insanlık Ay'ın daha önce hiç ziyaret edilmemiş bölgelerini keşfedecek, insanları bilinmeyen, hiç görülmemiş ve bir zamanlar imkansız olanların etrafında birleştirecek. Bilim insanları önümüzdeki yıldan itibaren robotlar ile Ay keşiflerine devam edecek, dört yıl içinde yüzeye astronotları gönderecekler ve on yılın sonunda Ay'da uzun vadeli bir varlık inşa edecekler.

İnsanlığın Ay’a dönüşü, NASA’nın uzay ulaşım sistemidir. Bu sistemler; Orion uzay aracı, SLS(roket fırlatma sistemleri), HLS(insan iniş sistemi) ve modernize edilmiş bir uzay limanı içeren EGS tesisleri. SLS insanları Ay’a göndermek için uzaya fırlatacak roketin adıdır. Araç NASA’nın Saturn V’inden bu yana inşa edeceği ilk derin uzay roketi olacaktır. Tamamlandığında 98 metre uzunluğunda 2600 ton ağırlığında olacak olan roket 26 ton ağırlığı uzaya fırlatabilecektir.

ESA (Avrupa Uzay Ajansı) tarafından sağlanan bir hizmet modülü tarafından desteklenen Orion uzay aracı, dört mürettebata kadar derin uzay insan operasyonları için özel olarak tasarlanmıştır. Dış yüzeyi, bilgisayarlar ve elektronik aletler dış uzaydan gelen ışımaya (radyasyon) dayanıklıdır. Üzerindeki ısı kalkanı, Dünya atmosferine girerken oluşacak 2800 °C civarındaki sıcaklıklara dayanabilecek şekilde tasarlandı. Ayrıca Ay yörüngesindeki uzay istasyonu olacak olan Gateway'e 6 ay kadar kenetlenmiş şekilde kalabilecek.

Orion içerisindeki mürettebatını kendi başına 3 hafta yaşatabilecek kapasiteye sahiptir. Taşıyacağı güneş panelleri de Güneş enerjisinden faydalanılabilmesini sağlayacak. SLS roketi, Orion'u fırlatmak ve onu Ay'a göndermek için tasarlanmıştır. SpaceX’in Falcon Heavy roketi ise Gateaway uzay istasyonunun inşası için kullanılacaktır.

Önümüzdeki yıl, Ay yüzeyine gönderilen ilk araçlar ile bilim ve teknoloji Ay'a geri dönüşümüze öncülük edecek. Artemis programı kapsamında, 2023'te Artemis II'de SLS ve Orion'un mürettebatlı uçuş testiyle başlayacak. Aynı zamanda, NASA insanlı iniş sistemleri dahil olmak üzere uzayda uçuş testlerini de gerçekleştirmeyi planlıyor. NASA'nın hedefi, 2024'teki görevden önce Artemis III için gerekli olan her olası donanım, yazılım ve işletim sisteminin uzayda test edilmesini sağlamaktır.

First CLPS Mission: 2021'de ilk ticari Ay araçları taşıma görevi, iki şirketin Ay yüzeyine insan kaşiflerinin önünü açacak 16 bilimsel enstrüman göndermesiyle başlayacak.

VİPER: Bu gördüğünüz küçük Rover, ayın geniş bir bölgesinde su dahil olmak üzere uçucu maddelerin dağılımını ve konsantrasyonlarını karakterize etmek için ay toprak örneklerini araştıran araç olacak.

CAPSTONE CubeSat: Bu gördüğünüz küçük uydu CAPSTONE, Gateaway uzay İstasyonunun Ay’ın etrafındaki yörüngesindeki yerini belirleyecek uzay aracı olacak. Uzay aracında yeni nesil navigasyon sistemleri bulunacak.

Artemis I:Roket fırlatma sistemi(SLS) ile insansız bir biçimde fırlatılacak olan Orion uzay aracının Dünya’ya girişi sırasında ısı kalkanlarının ne kadar sıcaklığa maruz kaldığı test edilecek.

PPE&HALO Launch: PPE(güç ve tahrik elemanı) and HALO(yerleşim ve lojistik üssü) modülleri Gateaway istasyonu için fırlatılacak ilk iki modül olacak. Bununla beraber NASA ve ESA’nın bilimsel araştırmaları derin uzay ortamının karakterizasyonunu ortaya koyacak.

Artemis II: Mürettebatlı test uçuşunda, NASA astronotları, insanlığın Dünya'dan en uzağa seyahat etme rekorunu kıracak. Derin uzay iletişim ve navigasyon sistemlerini doğrulayacak ve yaşam destek sistemlerinin onları sağlıklı ve güvenli tutmasını sağlayacaklar.

Artemis III: Artemis I ve Artemis II ile kazanılan güvenle, Orion ve ekibi bir kez daha Ay'a seyahat edecek ve bu kez ilk kadını ve bir sonraki erkeği ay yüzeyine getirecek olan İnsan İniş Sistemine (Human Landing System) binecek.

The Gateaway Station

Gateaway uzay istasyonu, derin uzayda insani ve bilimsel keşifleri desteklemek için Ay çevresinde bir yörüngede dolanacak olan bir istasyondur. Depolama, ihtiyaç duyulan araç ve gereçleri alma ve bilimsel araştırmalar yapma gibi işler için kullanılabilecek. Uluslararası ortaklarla inşa edilen Gateaway İstasyonu, sürdürülebilir ay keşfi için kritik öneme sahiptir ve Mars'a yapılacak gelecekteki görevler için bir model görevi görecektir.

Orion, Ay yörüngesine girdikten sonra Gateway'e yaklaşıp kenetlenecek, astronotlar Gateway'e geçecek ve burada bulacakları bir iniş aracı ile yüzeye inecek. Gateway'in inşasına 2022'de başlanması, 6 parça halinde ayrı ayrı fırlatılarak 2024'te tamamlanması planlanıyor.

İlk iki Gateaway modülü, PPE(güç ve tahrik elemanı) ve HALO(yerleşim ve lojistik üssü), 2023'te SpaceX ‘in Falcon Heavy roketi ile fırlatılacak. Colorado'dan Maxar Technologies, şirketi sabit yörünge uydularından PPE (güç ve tahrik elemanı)'yi geliştiriyor. Uzay aracının güneş enerjili elektrikli tahrik sistemi, mevcut sistemlerden üç kat daha güçlüdür ve Gateaway’e elektrik gücü, kontrol, itme ve iletişim yetenekleri sağlar. Northrop Grumman Space Systems şirketi ise ilk mürettebat kabini olacak olan HALO(yerleşim ve lojistik üssü)'yu geliştiriyor. Bu modülün birincil amacı, gelen astronotlara temel yaşam desteği ihtiyaçlarını sağlamak ve Ay yüzeyine yolculuklarına hazırlamaktır. Komut, kontrol ve veri işleme yetenekleri; enerji depolama ve güç dağıtımı; termal kontrol; iletişim ve izleme yetenekleri; Orion uzay aracını büyütmek ve mürettebat üyelerini desteklemek için çevresel kontrol ve yaşam destek sistemleri sağlayacaktır. Ayrıca, araçları ve gelecekteki modülleri ziyaret etmek için birkaç kenetlenme noktasının yanı sıra bilimsel laboratuar ve depolama alanı da olacaktır.

SpaceX, Gateway'e mürettebat için yiyecek ve su, bilim aletleri ve ay yüzeyi keşifleri için malzemeler dahil olmak üzere kargo hizmeti verecektir. Ay yörüngesine girdiğinde, Gateaway uzay istasyonunda bilimsel araştırmalar da gerçekleştirilecek. Örneğin, derin uzayda ve Dünya'nın Van Allen radyasyon kuşaklarının koruması dışında bilim araştırmaları yürütmek için benzersiz bir platform sağlayacaktır. ESA’nın radyasyon araştırması olan Avrupa Radyasyon Sensörleri Dizisi (ERSA), Gateway’in yörüngesinde ilerlerken nasıl radyasyona maruz kaldığını izleyerek astronotların nasıl güvende tutulacağının anlaşılmasına yardımcı olacaktır.

NASA uzay hava durumu bilim enstrümanı HERMES, güneş parçacıklarını ve güneş rüzgarını izleyecek. Bu araçlar, derin uzay kaşiflerimizi ve alçak Dünya yörüngesindeki onlarca yıllık araştırmalarımızdan yola çıkarak elde ettiğimiz bilgilerimizi daha iyi korumak için derin uzay çevresel tahmin yeteneklerimizi geliştirecek. Bu yükler tarafından toplanan veriler, Gateaway operasyonel deneyimiyle birleştiğinde, sürdürülebilir ay operasyonlarını sağlamak ve Mars'a ilk mürettebatlı görevi başarıyla tamamlamak için kullanılacak.